Günümüzde resmi işlemler, çalışma hayatı, eğitim ve sosyal güvenlik sistemi gibi birçok alanda doktor raporları önemli belgeler arasında yer almaktadır. Doktor raporu, bireyin sağlık durumunu belgeleyen, hastalık, istirahat ya da tedavi gerektiren durumları resmi olarak ortaya koyan tıbbi bir dokümandır. Ancak bazı kişiler, çeşitli nedenlerle sahte doktor raporu düzenlemekte veya kullanmakta; bu da ciddi hukuki sonuçlara yol açmaktadır.
Bu yazıda, sahte doktor raporunun ne olduğu, hukuken nasıl değerlendirildiği, kullanan ve düzenleyen kişiler açısından sonuçları, iş hayatındaki etkileri ve yargı süreçleri ayrıntılı olarak incelenecektir.
1. Sahte Doktor Raporu Nedir?
Sahte doktor raporu, gerçeğe aykırı biçimde düzenlenmiş, resmi sağlık kurumlarından veya yetkili hekimlerden alınmamış ya da içerik olarak gerçek dışı bilgi içeren sağlık raporudur. Bu tür raporlar şu şekillerde olabilir:
- Hiçbir resmi hekime başvurmadan dijital ortamda ya da fiziksel olarak uydurma rapor oluşturmak
- Gerçek bir doktorun adı ve imzası taklit edilerek belge düzenlemek
- Boş rapor formuna sahte bilgiler ekleyerek belgeyi doldurmak
- Geçerli bir rapor üzerinde tarih, teşhis ya da süre gibi bilgileri değiştirerek tahrifat yapmak
Bu raporların amacı genellikle işten izin almak, sınavdan muaf tutulmak, askerlikten kaçmak, kamu yardımlarından yararlanmak ya da idari bir yaptırımdan kurtulmak olabilir.
2. Sahte Raporun Tespiti ve İncelenmesi
Bir doktor raporunun sahte olup olmadığının anlaşılması çeşitli yollarla mümkündür:
- Raporun verildiği hastane ya da sağlık kuruluşuyla iletişime geçilerek doğrulama yapılabilir.
- E-imza, barkod veya karekod üzerinden sistemsel kontrol sağlanabilir.
- Hekim imzasının ve kaşesinin geçerliliği kontrol edilebilir.
- İçeriğindeki tıbbi tutarsızlıklar veya şüpheli tarih bilgileri dikkat çekebilir.
Şüpheli durumlarda, işveren, eğitim kurumu ya da devlet kurumu tarafından hukuki süreç başlatılabilir.
3. Sahte Rapor Kullanmanın Hukuki Boyutu
Sahte doktor raporu kullanmak, Türk Ceza Kanunu ve diğer ilgili mevzuatlar çerçevesinde suç teşkil eder. Bu durum, kişinin amacına, eylemin niteliğine ve belge üzerindeki değişikliğe göre çeşitli yasal sonuçlara yol açar.
a) Resmi Belgede Sahtecilik (TCK m.204)
En yaygın karşılaşılan suç tipi “resmi belgede sahtecilik”tir.
Türk Ceza Kanunu Madde 204/1:
Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, sahte olduğunu bilerek kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta, hem belgeyi düzenleyen kişi hem de bilerek kullanan kişinin ceza alabileceğidir.
b) Nitelikli Dolandırıcılık (TCK m.158)
Eğer sahte rapor kullanılarak kamu kurumundan maddi çıkar sağlanmışsa (örneğin maaş, tazminat, sosyal yardım alınmışsa), bu durumda nitelikli dolandırıcılık suçu oluşur.
Bu suçun cezası 5 yıldan 10 yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır.
c) Görevi Kötüye Kullanma ve Suça Ortaklık
Eğer rapor bir sağlık personeli veya doktor tarafından kasten gerçeğe aykırı şekilde düzenlenmişse, bu durumda kamu görevlisinin görevi kötüye kullanması suçu da gündeme gelir.
Ayrıca bu belgede sahteciliğe yardım eden, yönlendiren kişiler için de suça iştirak hükümleri uygulanır.
4. Sahte Raporun İş Hayatındaki Sonuçları
Sahte doktor raporu kullanmak sadece ceza hukuku açısından değil, iş hukuku bakımından da ciddi sonuçlar doğurur.
a) İşten Derhal Fesih
4857 sayılı İş Kanunu uyarınca, işçinin sahte evrak kullanması, işverene haklı fesih hakkı doğurur. Bu durumda:
- İş sözleşmesi tazminatsız olarak feshedilebilir.
- İşçi, kıdem ve ihbar tazminatı alamaz.
- Kullanılmış yıllık izin ücretleri, işverene geri ödetilebilir.
b) Disiplin Cezası ve Sicil Kaydı
Kamu kurumlarında çalışan memurlar açısından sahte rapor kullanımı, disiplin yönetmelikleri uyarınca “kademe ilerlemesinin durdurulması”, “uzaklaştırma” veya “devlet memurluğundan çıkarma” cezasına kadar gidebilir.
5. Öğrenciler İçin Sahte Rapor Kullanımı
Sınavlara girmemek, devamsızlıkları gizlemek ya da derslerden muaf olmak için sahte doktor raporu kullanan öğrenciler, idari soruşturma ile karşılaşabilir. Özellikle lise ve üniversite düzeyindeki öğrenciler:
- Sınıfta kalma, sınav hakkı iptali, disiplin cezası gibi yaptırımlarla karşılaşabilir.
- Vakıf ya da devlet bursları geri alınabilir.
Bazı durumlarda okul, savcılığa suç duyurusunda bulunarak cezai süreç başlatabilir.
6. Doktor veya Sağlık Personelinin Sorumluluğu
Eğer sahte rapor doğrudan bir hekim tarafından kasten düzenlenmişse, bu durumda mesleki ve cezai yaptırımlar birlikte doğar:
- Tabip Odası tarafından meslekten men, uyarı, kınama cezaları verilebilir.
- Sağlık Bakanlığı tarafından yetki iptali yapılabilir.
- TCK kapsamında hem resmi belgede sahtecilik hem de görevi kötüye kullanma suçundan dava açılabilir.
7. Suçun Yasal Süreci ve İtiraz Hakkı
Sahte rapor düzenlediği ya da kullandığı iddia edilen kişi, kolluk kuvvetleri tarafından ifadesi alındıktan sonra Cumhuriyet Savcılığı tarafından soruşturma sürecine tabi tutulur. Bu aşamada:
- Deliller toplanır (rapor örneği, yazışmalar, hastane kayıtları vb.)
- Şüpheli hakkında kamu davası açılabilir
- Mahkeme sürecinde bilirkişi raporu, hekimin beyanı ve diğer tanıklar değerlendirilir
Suç sabit görülürse mahkeme, ceza verir; ancak ilk suç olması, pişmanlık gibi durumlarda hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) veya cezanın ertelenmesi gibi kararlar da çıkabilir.
Sahte doktor raporu kullanmak, kısa vadede avantajlı gibi görünse de uzun vadede ceza, işten çıkarma, sicil bozulması ve itibar kaybı gibi ciddi sonuçlara yol açar. Bu suça karışmak, hem bireysel hem kurumsal düzeyde güven ilişkisini sarsar. Ayrıca tıbbi belgelerin ciddiyetini zedeler, sağlık sistemine olan güveni azaltır.
Unutulmamalıdır ki, hukuka aykırı yollarla elde edilen her kazanç, sonunda daha ağır bir kayıpla sonuçlanabilir. Gerçek bir sağlık sorunu varsa, resmi yollardan doktora başvurmak en doğru ve güvenli yoldur.
