Dizginlenemeyen fiyat artışları, Türkiye’yi borçlu yaşamın kıskacına sokmuş durumda. Dar ve sabit gelirli vatandaşlar, gelirlerinin giderlerini karşılama oranının her geçen gün daha da düştüğünü hissederken, kredi kartları olmadan yaşamlarını sürdürmeleri neredeyse imkansız hale gelmiştir. Son verilere göre, yılın ilk sekiz ayında kartlı harcamaların toplam hacmi 12.8 trilyon liraya ulaşmıştır.
Kredi Kartı Kullanımında Önemli Artış
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) blog sayfasında yayımlanan “Kartlı Harcama Tercihlerinde Son Dönem Eğilimler” başlıklı analizde, 2015 yılından bu yana kredi kartı ile yapılan harcamaların reel olarak iki katına çıktığına dikkat çekilmektedir. TCMB, yüksek enflasyon ortamının kartlı harcamaların artışında önemli bir rol oynadığını belirtmiştir. Türkiye’de yaklaşık 28 milyon aktif kredi kartı kullanıcısı, toplamda 125 milyon kredi kartı ve 191 milyon banka kartı bulunmakta, bu durum kredi kartı ile yapılan harcamaların hacminin artmasına neden olmaktadır. Her kredi kartı kullanıcısının ortalama dört kredi kartına sahip olduğu da tespit edilmiştir.
Yıllar içinde artış gösteren kartlı harcamalar, pek çok vatandaş için adeta bir can simidi haline gelmiştir. Harcama gruplarına bakıldığında, kredi kartlarının en çok temel ihtiyaçlar için kullanıldığı gözlemlenmektedir. Bankalararası Kart Merkezi’nin (BKM) Ağustos 2024 verilerine göre, kredi kartı ile yapılan en büyük ödemeler marketler, alışveriş merkezleri (AVM) ve gıda harcamaları üzerinden gerçekleşmektedir. Sadece Ağustos ayında, market ve AVM’lerde 205.5 milyar lira, çeşitli gıda harcamalarında 79 milyar lira ve yemek ödemeleri için 64.2 milyar lira kredi kartı ile yapılmıştır. Market ve AVM’lerde işlem başına harcama tutarı yaklaşık 646 lira, yemek harcamalarında ise yaklaşık 486 lira olarak belirlenmiştir.
Nakit Taşımanın Zorluğu ve Kredi Kartlarının Avantajları
Yüksek enflasyon ve dijital kanalların yaygınlaşması, nakit taşımanın maliyetinin artmasına yol açmış ve bu durum bireysel kredi kartlarının kullanımını artırmıştır. TCMB’nin analizinde, “Kartların nakit avans ve vadeli ödeme imkânları sunması, tüketicilerin borçlanmasına olanak tanıdığı için bu gelişmeye katkı sağlıyor” denilmektedir. Son yıllarda görülen yüksek enflasyon, kartlı harcama bakiyesinin nominal ve reel olarak belirgin bir şekilde artmasına sebep olmuştur.
Enflasyonun etkisiyle Türkiye’de kredi kartı kullanımı artarken, birçok kişi için bu kartlar hayati bir araç haline gelmiştir. Bu durum, ekonomik dengenin bozulması ve borçlanmanın artması açısından dikkat çekici bir tablo ortaya koymaktadır.
