Artrit, eklem iltihabı anlamına gelir ve vücutta ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığına neden olan bir hastalıktır. Eklemdeki iltihaplanma, genellikle ağrılı bir duruma yol açar ve zamanla eklem yapısında hasara yol açabilir. Artrit, her yaşta ve her cinsiyette görülebilir, ancak genellikle yaşlılık dönemine giren bireylerde daha yaygın hale gelir. Peki, artrit nedir, belirtileri nelerdir, nedenleri ve tedavi yöntemleri nasıl şekillenir? Bu yazımızda artriti derinlemesine inceleyeceğiz.
Artrit Türleri
Artrit, farklı türlerde olabilir. Bu türler, semptomlarının şiddeti, etkilenen eklem sayısı ve hastalığın seyrine göre farklılık gösterebilir. En yaygın artrit türlerinden bazıları şunlardır:
1. Romatoid Artrit
Romatoid artrit (RA), bağışıklık sisteminin eklem dokularına saldırdığı otoimmün bir hastalıktır. Vücudun bağışıklık sistemi, yanlışlıkla eklem zarlarını ve dokuları yabancı bir madde olarak tanıyıp bunlara saldırır. Bu durum şişlik, ağrı ve zamanla eklem hasarına yol açabilir. Romatoid artrit genellikle vücudun her iki tarafındaki simetrik eklemleri etkiler.
2. Osteoartrit
Osteoartrit, eklem kıkırdağının zamanla aşındığı ve eklem yüzeylerinin birbirine sürtünmeye başladığı dejeneratif bir hastalıktır. Genellikle yaşlanma ile ilişkilidir, ancak aşırı kilo, genetik faktörler veya yaralanmalar da hastalığın gelişimine katkı sağlayabilir. Osteoartrit, en yaygın görülen artrit türüdür ve genellikle diz, kalça, eller ve omurgada görülür.
3. Psoriatik Artrit
Psoriatik artrit, ciltteki sedef hastalığı (psoriazis) ile ilişkili olarak ortaya çıkar. Sedef hastalığı, ciltte kırmızı, pullu döküntülerle kendini gösterirken, psoriatik artrit eklemleri etkiler. Genellikle parmaklarda, ellerde, ayaklarda ve omurgada ağrı ve şişlikler görülür. Bu hastalık, hem ciltte hem de eklemlerde inflamasyona yol açar.
4. Gut Artriti
Gut artriti, kandaki ürik asit seviyelerinin yükselmesi nedeniyle eklemde kristallerin birikmesiyle meydana gelir. Genellikle ayak parmağındaki büyük eklemde aniden şiddetli ağrı ve iltihaplanmaya yol açar. Gut, çoğunlukla aşırı alkol tüketimi, obezite ve bazı yiyeceklerin aşırı tüketimi ile ilişkilidir.
Artrit Belirtileri Nelerdir?
Artritin belirtileri, hastalığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak artrit belirtileri şunlardır:
- Eklem Ağrısı: Eklemdeki ağrı, şişlik ve hassasiyet, artritin en yaygın belirtisidir. Ağrı, genellikle eklemi hareket ettirdiğinizde artar.
- Şişlik: Eklem etrafında şişlik görülebilir. Bu, eklemdeki iltihaplanma nedeniyle oluşur.
- Sertlik: Eklemlerdeki sertlik, genellikle sabahları daha belirgindir ve hareket etmekte zorluk yaşanabilir.
- Hareket Kısıtlılığı: Eklemlerdeki iltihaplanma, eklem hareketini kısıtlar. Zamanla eklemde deformasyonlar meydana gelebilir.
- Yorgunluk: Romatoid artrit gibi bazı türlerde, vücutta genel bir yorgunluk ve halsizlik hissi görülebilir.
Artrit Nedenleri Nelerdir?
Artrit, farklı sebeplerle gelişebilir. Bu sebepler, genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve yaşam tarzı ile ilgili olabilir. İşte artrite yol açabilecek bazı faktörler:
1. Genetik Faktörler
Artrit, genetik yatkınlıkla ilişkilendirilebilen bir hastalıktır. Ailede artrit hastalığına sahip bireyler bulunuyorsa, diğer aile üyelerinin de bu hastalığa yakalanma olasılığı daha yüksektir.
2. Yaş
Yaş ilerledikçe artrit riskinin arttığı gözlemlenmiştir. Özellikle osteoartrit, yaşlanmaya bağlı olarak eklem kıkırdağının aşındığı bir hastalıktır. 65 yaş ve üzerindeki bireylerde artrit sıklığı daha yüksektir.
3. Cinsiyet
Bazı artrit türleri, cinsiyete bağlı olarak daha yaygın olabilir. Örneğin, romatoid artrit, kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır. Ancak osteoartrit, her iki cinsiyette de benzer oranlarda görülebilir.
4. Obezite
Fazla kilolu olmak, eklemler üzerindeki baskıyı artırır ve osteoartrit gelişme riskini yükseltir. Özellikle diz eklemleri, fazla kilolar nedeniyle daha fazla zarar görebilir.
5. Yaralanmalar
Geçmişte yaşanan eklem yaralanmaları, gelecekte artrit gelişimine yol açabilir. Özellikle sporcular ve ağır işlerde çalışan bireyler bu riskle karşı karşıya kalabilir.
Artrit Tedavi Yöntemleri
Artrit tedavisi, hastalığın türüne ve şiddetine göre farklılık gösterir. Erken teşhis ve doğru tedavi ile artrit hastalığının ilerlemesi durdurulabilir veya belirtiler hafifletilebilir. İşte artrit tedavi yöntemlerinden bazıları:
1. İlaç Tedavisi
- Ağrı Kesiciler: Artrit nedeniyle oluşan ağrıyı hafifletmek için ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. İbuprofen veya parasetamol gibi ilaçlar bu amaçla yaygın olarak kullanılır.
- İltihap Önleyici İlaçlar: Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir.
- Bağışıklık Baskılayıcı İlaçlar: Romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklarda, bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesini önlemek için bağışıklık baskılayıcı ilaçlar kullanılabilir.
2. Fiziksel Terapi
Fiziksel terapi, eklem hareketliliğini artırmak ve kasları güçlendirmek için faydalıdır. Egzersizler, artrit hastalarının eklem hareketliliğini korumalarına yardımcı olabilir.
3. Cerrahi Müdahale
Artrit hastalığının ileri aşamalarında cerrahi müdahale gerekebilir. Eklem protezi, eklem değiştirme veya eklem onarımı gibi işlemlerle hastaların yaşam kalitesi artırılabilir.
4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Artrit tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri de büyük rol oynar. Düzenli egzersiz yapmak, kilo vermek ve sağlıklı bir diyet uygulamak eklem sağlığını iyileştirebilir.
Artrit, eklem iltihabına neden olan ve birçok farklı türü bulunan bir hastalıktır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile artrit semptomları kontrol altına alınabilir ve hastaların yaşam kalitesi artırılabilir. Artrit, her yaşta görülebilecek bir hastalık olsa da, doğru tedavi yöntemleri ve yaşam tarzı değişiklikleri ile artritle daha sağlıklı bir yaşam sürmek mümkündür.
